Körler İçin Satranç Kitabı Seslendirme Kuralları

GÖRME ENGELLİLER İÇİN SATRANÇ KİTABI SESLENDİRME KURALLARI

Kerim Altınok

Ülkemizde binlerce görme engelli satranç oynuyor. Satranç kendini ifade etmenin ve sosyalleşmenin güzel bir yolu.

Görme engelli satranççılar için oyun güçlerini arttırmanın en iyi yöntemi, seslendirilmiş satranç kitaplarını çalışmak.

Siz de seçtiğiniz bir satranç kitabınüı görme engelliler için seslendirebilirsiniz.

Satranç kitabı seslendirmek herhangi bir edebi yapıtı seslendirmeye göre oldukça farklı özellikler içerir. Gönüllü satranç kitabı okuyucusu olabilmek için satrancı bilmek ve satranç kitaplarına aşina olmak önemlidir.

Ses kaydı yapmak için akıllı telefonlar ve bunlarda yer alan ses kayıt programları kullanılabilir.

Kayıt yaparken aşağıdaki konulara dikkat edilmelidir.

Okunacak kitabın seçilmesi:

Daha önceden seslendirilmiş bir kitabın yeniden okunması emek ve zaman kaybıdır. Bu nedenle evela mevcut sesli satranç kitaplarının listesine ulaşmak gerekir.

Ülkemizde bütün sesli satranç kitapları Boğaziçi Üniversitesi bünyesindeki, “Getem” adlı online sesli kütüphaneye yüklenmektedir.

Bu siteden mevcut satranç kitaplarının listesine ulaşabilirsiniz.

http://www.getem.boun.edu.tr/?q=katalog

Arama bölümündeki Eser formatını “İnsan sesi mp3” olarak işaretleyin.

Türü “Kitap” olarak seçin.

Kitap alt türünü ise “satranç” şeklinde işaretleyin.

Durumu bölümünü “Hepsi” şeklinde değiştirin.

Arama düğmesine bastığınızda size bugüne kadar insan sesiyle okunmuş ve okunmakta olan bütün satranç kitaplarının listesini verecektir.

Kayıt Cihazının Seçimi:

Kayıt aygıtı olarak akıllı telefonların kullanılması uygundur. I-Phone’larda “Sesli Notlar” uygulaması, diğer telefonlarda ise herhangi bir kayıt programı bu işi görecektir.

Önemli olan, kayıt uygulamasının, hata yapıldığı zaman yanlış bölümü silerek üzerine doğrusunun yeniden kaydedilmesine imkan vermesidir.

KitaBIN KÜNYE BİLGİLERİNİN seslendirilmesi:

Kitaplar 15 20 dakikalık ayrımlar halinde seslendirilir.

İlk ayrımda aşağıdaki bilgiler okunur;

Kitabın adı,

Yazarı,

Varsa özgün adı,

çevirmeni,

gönüllü okuyucunun ismi,

Baskı yılı ve yeri.

Yayın evi.

ISBN numarası,

Sayfa sayısı.

ön ve arka kapak betimlemeleri,

içindekiler,

index,

önsöz,

yazarla ilgili bilgiler,

okunmaya başlama tarihi.

4. Hamlelerde karelerin kodlanması:

vezir a 1, fil e4 gibi kodlamalar yerine mutlaka yer isimlerini kullanmak GEREKİR.

Ankara, Bursa, ceyhan, Denizli, Edirne, Fatsa, Giresun, Hatay gibi.

Örnek: at bursa denizli 2. Fil alır hatay 8.

5. Oyun hamleleriyle analiz hamlelerini birbirinden ayırmak:

Oyunlar okunurken asıl oyun hamlelerinden Analize geçme sırasında analiz diyerek kısaca beklemek gerekir.

6. Analiz bittiğinde oyun hamlelerine dönerken "analiz bitti oyun" diyerek bir nefes almak gerekir.

7. Analiz İçindeki Parantezler:

Analiz içinde alt analiz ya da açıklama için parantez açılmışsa mutlaka "aç parantez" ve kapandığı zaman da "parantez kapandı" şeklinde söylenilmelidir. Bu kelimelerden sonra da birer nefes alınacak kadar beklenilmelidir.

8. Siyahın hamlesinin özellikle belirtilmesi gereken durumlar:

Bir analiz içindeki hamlelere siyahın hamlesiyle başlanıyorsa bu üç nokta yani "..." şeklinde gösterilir.

Ayrıca analiz bittikten sonra oyun hamlelerine dönülürken sıra siyahta kalmışsa, yine "..." işareti konur.

İşte bu durumların hepsinde mutlaka "..." işaretini görür görmez öncelikle "siyahın hamlesi" deyip, sonra notasyon okunmaya devam edilmelidir.

Örnek: 12. ... Ac5 (12 siyahın hamlesi at ceyhan 5) gibi.

9. Yorum işaretleri ve sonucun okunması:

Hamlelerin arkasına konulan, ! ? !! ?? !? ?! +- -+ = gibi, yorum işaretleri de seslendirilir.

Bunların kuvvetli hamle, zayıf hamle, çok kuvvetli hamle, çok zayıf hamle, dikkate değer hamle, şüpheli hamle, beyaz üstün, siyah üstün şeklinde seslendirilmesi gerekir.

Rok hamleleri, yazıldığı gibi “00” “sıfır sıfır” şeklinde değil, “kısa rok”, “uzun rok” diye seslendirilir.

Oyunun sonunda yer alan 1-0, 0-1 ya da ½-1/2 gibi sonuç bilgilerinin,

“beyaz kazandı, oyunun sonu”,

“siyah kazandı, oyunun sonu”,

“berabere, oyunun sonu”

şeklinde seslendirilmesi gerekir.

10. Diagram yani konumların okunması:

Diagramla başlayan örneklerde diagram mutlaka baştan okunmalıdır.

Önce beyaz taşlar, sonra siyah taşlar seslendirilir.

Evela beyaz piyonlar "a" dikeyinden "h" dikeyine doğru söylenir.

Sonra beyaz şah, vezir, kaleler, filler, atlar sırayla belirtilir.

Aynı şekilde siyah piyonlar da "a"'dan "h" dikeyine doğru verildikten sonra, siyah şah, vezir, kaleler, filler ve atlar sırayla söylenir.

Örnek:

Konum 15:

Beyaz taşlar:

Piyonlar: Adana2, Bursa2, Ceyhan4, Edirne4, Fatsa2, Giresun2 ve Hatay3.

Beyaz şah Giresun1, vezir Denizli1, kaleler Adana1 ve Fatsa1, fil Edirne2, atlar Ceyhan3 ve Fatsa3.

Siyah taşlar:

Piyonlar:

Adana7, Bursa6, Ceyhan5, Edirne5, Fatsa7, Giresun7 ve Hatay7.

Siyah şah Hatay8, vezir Denizli7, kaleler Adana8 ve Fatsa8, fil Edirne7, atlar Ceyhan6 ve Fatsa6.

Diagramları betimlerken de kareleri belirtmek için yukarıda tarif edilen; şehir - ilçe kodlaması kullanılmalıdır.

Eğer kitapta oyun en başından itibaren verilmişse arada önemli anlar için konulan diagramların seslendirilmesine gerek yoktur.

11. Hata yapılması halinde:

Hatalı okuma, dil sürçmesi ya da öksürme gibi nedenlerle, düzeltme yapmak gerekirse, kayıt hemen durdurulur.

Yanlış bölüm silinir ve okumaya devam edilir. Tercihan cümle başından yeniden okunur.

12. Kitabın ayrımlandırılması:

Kitap ortalama 15 dakikalık bölümler halinde seslendirilir.

Her bölümün başına "ayrım 1", "ayrım 2" şeklinde kaçıncı ayrım olduğu sesli olarak belirtilir.

Kitaptan okunan her maç bir ayrım yapılabilir.

Diagramlı örnekler de bir ayrım olarak bölünebilir.

Örneklerin süreleri kısaysa, Aynı konuyla ilgili olmak kaydıyla bir kaç örnek aynı ayrımda toplanabilir.

Yine de toplam 15 dakikalık sınırın aşılmamasına dikkat etmek gerekir.

Yeni anlatılmaya başlayan bir konunun başında, mevzuyu açıklamak için notasyonsuz, uzun bir anlatım verilmişse, bu da bağımsız bir ayrım halinde kaydedilebilir.

Yeni bir ünite ya da alt başlığa geçiliyorsa mutlaka yeni bir ayrım yapılmalıdır.

13. Ayrım isimleri:

Ses dosyalarının başına önce "001 002 003 010" şeklinde üç haneli olarak ayrım numarası yazılır.

Ardından da kitabın adı yahut konu başlığı ya da oynanan maçın ismi yazılır.

Örnekler:

008 Büyük usta gibi düşün

009 Büyük usta gibi düşün

012 İzole vezir piyonu

021 Karpov - Timman

14. Teknik konular: ses kalitesi:

Ses kaydının yapıldığı Kayıt cihazı ya da telefonun ayarlarından mutlaka yüksek ses kalitesi seçilmelidir.

Bu cihazlar yerden tasarruf etmek amacıyla genellikle fabrika ayarları olarak orta kalitede kayıt yapacak şekilde set edilmiştir. Bunun yüksek kaliteye çevrilmesinde yarar vardır.

“Körler için satranç kitabı seslendirme kuralları” Dosya Sonu.

Hazırlayan: Kerim Altınok

Youtube’a konulacak aynı konudaki videonun açıklama bilgileri:

Video Başlık metni:

Görme engelliler için satranç kitabı seslendirme kuralları - Selim & Kerim Altınok

Video Açıklama bölümü metni:

Görme engelliler için satranç kitabı seslendirme kuralları:

http://www.selimkerim.com/korlericinsatranckitabiseslendirmekurallari.html

Mevcut sesli satranç kitaplarının listesine ulaşmak için:

http://www.getem.boun.edu.tr/?q=katalog

Telefonla sesli kitap kaydı nasıl yapılır?

https://www.youtube.com/watch?v=NloUFZjvNys