SELİM ALTINOK ve KERİM ALTINOK

      Winboard kullanımı ve Freechess'te online satranç oynama
  1. Programın amacı:
WinBoard 4.5.2-for jaws for windows programı winboard programının jaws scriptleriyle körcülleştirilmiş özel sürümleridir.
Bu programla bilgisayarımıza karşı satranç oynayabiliriz. Kendi partilerimizi kaydedip analiz alabiliriz. Gerçi bu kayıt ve analiz işi için Chessbase programı daha gelişmiştir.
Programı en önemli işlevlerinden biri de internette kolayca ve scriptler içinde hazır olduğundan körcül biçimde online satranç oynanabilmesidir.
Ayrıca iki dil destek dosyasıyla program tamamen Türkçeleştirilmiş ve menüleri anlaşılır hale gelmiştir. İnternette oynarken de duyulan mesajlar Türkçe hale gelmiştir.
  2. Freechess sitesine üyeliğin anlamı:
Aslında üye olmadan da programı kurup çalıştırarak misafir sıfatıyla kolayca online satranç oynanabilir. Ancak üye olmanın bazı avantajları vardır. Üye olunduğunda oyuncunun oynadığı partilerle raitingi çıkar.
Ayrıca bir parti yapılırken internet koparsa tekrar bağlandığınızda oyunun kaldığı yerden devam edebilmesi için üye olmak gereklidir.
  3. Freechess'e nasıl üye olunur:
www.freechess.org
adresine girip "registration" yani kaydolma linkini tıklayın.
Gelen sayfada "registration form" yani kayıt formu bağlantısını tıklayın.
Doldurulacak yazma alanlarının olduğu sayfa gelecektir.
İlk alan "First name" yani ad, sonraki ise "family name" soyaddır.
Bunlardan sonra more info gibi detaylı bilgi bağlantısı vardır, bunu tıklamadan geçin.
Şimdi "handle" yani kullanıcı adı için bir yazma alanı gelir.
Bunu Türkçe karakter, büyük harf ve boşluk kullanmadan doldurmalıyız.
Örneğin kaltinok ya da kerimaltinok gibi.
Bu bizim winboard'la sitede oyun yaparken yazacağımız ve rakiplerimize görünen kullanıcı adımızdır.
Çok uzun ve karışık bir kullanıcı adı seçmek bize ve rakiplere yazma zorluğu çıkarabilir.
Kayıt formunu doldururken bize şifre sorulmaz. Şifreyi daha sonra site emailimize yollayacaktır.
Bir de email adresimiz sorulur bunu da girelim.
En sonda alt alta 4 tane check box yani onay kutusu vardır.
Bunlar sunucuda oynarken uymamız gereken bilgisayardan yardım almama, 13 yaşından büyük olma, centilmenlik kurallarına saygılı olmayı kabul etme gibi hususları içerir.
Her birinin üzerine gelip boşluk tuşuyla onaylayalım.
Gerekli alanları eksiksiz doldurup onay kutularını da işaretledikten sonra sıra formu göndermeye geliyor.
Biraz daha aşağıda "send registration form" yani kayıt formunu gönder düğmesi vardır.
Buna gelip boşluk tuşuyla tıklayın.
Eğer doldurduğunuz alanlardan birinde eksiklik ya da Türkçe karakter kullanma gibi bir yanlış varsa buna ilişkin bir mesaj gelebilir. Bunu düzeltin ve tekrar "send registration form" düğmesine basın.
İşlem başarıya ulaştığında sistemden "ding" sesi duyulur.
Bu ses olumsuz mesaj anlamına gelmez. Formun sorunsuz gittiğini anlamak için aşağıdaki mesajların gelip gelmediğini kontrol edin.
Sayfaya gelen ve ekran okuyucunun seslendirdiği İngilizce metne biraz dikkat edelim.
"Registration pending" diyorsa muhtemelen başarılı olmuşuzdur.
Biraz yukarıdaki bu kelimeleri bulup aşağıya doğru inin.
İçinde "succesfully" yani başarıyla kelimesinin geçtiği bir cümle olup da arasında sizin email adresinizi de okuyorsanız, bu "Baş vurunuz başarıyla gönderildi" anlamına gelir.
İzleyen satırlarda "Bir kaç dakika içinde email adresinize bir activation code yani etkinleştirme kodu gelecektir" mesajı yer alacaktır.
Bu mesaj gelmişse siteyi kapatabiliriz.
Şimdi biraz bekledikten sonra email hesabınızı kontrol edin.
Başlığında "freechess registration" yazan bir mail alacaksınız.
Bu mail içinde "your activation code" yani etkinleştirme kodunuz ibaresinin yanında ya da altında bir yazı veya rakamlar dizimi yer alacaktır.
Bu metin parçasını seçip ctrl+c ile panoya kopyalayın.
Şimdi tekrar www.freechess.org sitesine girin.
Yine registration bağlantısına girin.
Bu defa "active registration page" yani kayıt etkinleştirme sayfası linkini tıklayıp gelen sayfadaki yazma alanlarına gerekli bilgileri girin.
Şöyle ki:
Evvela "Handle" yani kullanıcı adınız sorulur. Bu sizin önceden kayıt formunu doldururken yolladığınız kullanıcı adınızdır.
Sonra "Activation code" alanı gelir. Burda password kelimesini duysanız da bu aslında sizin şifreniz değil, maille gelen etkinleştirme kodudur.
Şimdi evvelce panoya kopyaladığınız kodu yapıştırın.
Aşağıda "Language" yani dil seçimi seçim kutusu vardır. Burdayken boşluk tuşuna sonra da t harfine basarak Türkçe'yi seçebilirsiniz. Seçim kutusunu kapatmak için PC imleci tuşuna basın.
Bu sanırım size gelecek şifre bildiren emailin Türkçe olmasını sağlayacaktır.
Şimdi aşağıda yer alan active düğmesini tıklayın.
Yine ding sesiyle bir tepki alınacak ve işlem başarıyla sonuçlanmışsa içinde "in a few seconds" yani bir kaç saniyede kelimeleri yer alan şu mesaj gelecektir:
Birkaç saniye içinde işleminiz yapılacaktır.
Tamam düğmesini tıkladığınızda ise şu mesaj çıkar:
Your account has been created.
Your Handle kaltinok has been activated. In a few minutes you will receive an email with your password. We wish you a very happy time playing chess on our server
Hesabınız oluşturuldu. Kullanıcı adınız aktive oldu. Bir kaç dakika içinde email adresinize şifreniz gelecektir. Sunucularımızda satranç oynamaktan keyif alacağınızı umarız.Emailinizi yeniden kontrol edin. Freechess'ten ikinci bir mail geldiğini göreceksiniz.
Bunun içinde şifreniz yer alacaktır.
Mailde "initial password" yani başlangıç şifresi olarak geçer.
Bu şifre muhtemelen garip bir metindir, sonradan winboard kullanımıyla aşağıda ilgili notların içinde bulacağınız basit bir komutla şifre değişikliği yapabilirsiniz.
  4. Winboard'ı Türkçeleştiren jdf ve lng dosyalarının kopyalanacağı yerler:
Winboard'ı hem bilgisayarla hem de internette satranç oynarken Türkçe kullanabilmek için elinize ulaşacak winboard.jdf ve Türkçe.lng dosyalarını aşağıda anlatılan jaws ekran okuyucunun ilgili klasörüne ve winboard'ın kurulduğu dizine kopyalamanız gerekiyor.
Bu dosyalar arkadaşlarımız Sinan Saltık ve Ahmet Ergin tarafından tespit edilmiş ve Kerim Altınok, Selim Altınok tarafından üzerinde çalışılmıştır. İlaveler yaparsanız lütfen bizimle de paylaşınız.
Türkçe.lng dosyası:
Bu dosya language yani dil değişikliği için olup, ekrandaki menüleri ve Jaws'un mesajlarını Türkçeleştirir.
Dosyanın kopyalanacağı yer:
Winboard'ın kurulu olduğu klasördür. Winboard kurulumda elle müdahale edilmezse genellikle hard disk C:\'nin hemen altına açılmış Winboard klasörüne kurulur. Bu nedenle lng uzantılı dosyayı da c:\winboard\ klasörüne yapıştırmanız yeterlidir.
Ancak bu dosyanın aktif olması için winboard'ı açtığınızda help yani yardım menüsüne girip language Türkçe gibi bir komutu enterlamanız gerekir.
Artık ekrandaki her şey Türkçe gözükecek ve dolayısıyla da Türkçe okunacaktır.
Winboard.jdf dosyası:
Bu ikinci Türkçeleştirme dosyası ise Jaws'un sözlük dosyası olup, satranç sunucusu ve program tarafından ekrana gelebilecek İngilizce mesajların Türkçe duyulmasını sağlar.
Dosyanın konulacağı yerin tarifi:
Jaws'un paylaşılan ayarlar (Shared settings) klasörüne yapıştırılması gerekir. Bunun için:
Başlata girin,
Tüm programlardan jaws'a gelin.
Şimdi burda explor jaws ya da Jaws'u araştır içindeki paylaşılan ayarlar ya da shared settings klasörüne girip dosyayı yapıştırın.Var olan winboard.jdf dosyasıyla değiştirmek isteyip istemediğimiz sorulabilir.
Dosyanın adının değiştirilmeden üzerine aynı adla kopyalanmasını sağlayacak düğmeyi tıklayın

  5. Winboard'la online satranç oynamaya nasıl başlarız? 
Hangi sürümü kurmalıyız:
Winboard-4.5.2-Jaws for Windows sürümünü kurun. Bunun Jaws script desteği vardır.
Kurulumları çok basit olup her aşamada ileri diyerek tamamlanabilir.
Şimdi başlata ve tüm programlara gelerek Winboard-4.5.2-For Jaws başlığını bulup sağ yön tuşuyla alt menüsüne girin.
Bir iki defa yukarı yön tuşuna basarak winboard start up dialog diyen seçeneğe gelip enterlayın.
Burdan bir iki aşağı yön tuşu basışıyla "use an internet chess server" yani bir internet satranç sunucusunu kullan seçeneğine gelip enterlayın.
Şimdi yukarı aşağı yön tuşlarıyla var olan sunucu isimlerini dolaşabiliriz. Bizim tercihimiz Freechess.org sunucusunu bulup ona girmektir.
Böyle bir seçenekler listesi gelmiyorsa direkt olarak "use an internet chess server" seçeneğini enterlayın.
Artık program açılmış ve sunucuya bağlanılmak üzere sizden kullanıcı adınızla şifreniz istenmiştir.
Misafir olarak girmek isterseniz sadece Guest kelimesini yazıp ara vermeden mesela kerim gibi bir ismi ekleyip iki defa entera basın. Artık sunucudasınız.
Kendi kullanıcı adınız ve şifreniz varsa evvela kullanıcı adınızı yazıp entera basın, sonra da şifrenizi yazıp enterlayın.
Artık kayıtlı bir kullanıcı olarak sunucudasınız.
Burada satranç ekranının bir köşesinde bir kare içinde komut satırına yazarak rakiplerle ilişki kurulup hamleler de girilebilir.
Bu küçük pencere ile winboard tahtası arasında tab tuşuyla gidilip geliniyor.

  6. Winboard online satranç oynama komutları:
Misafir olarak girme
guest birleşik olarak kullanıcı adı:
Ortalığa oyun tekli etme:
seek oyun dakikası hamle başı arttırılacak saniye
Genel listede teklif edilen oyunları kabul etme:
play yazıp listedeki teklif eden kişinin adının sonundaki rakamı yazıp enterlama
O anki raitingimizi ve ek bilgileri öğrenme:
asses
Kendimiz ya da başkasının oyun geçmişi hakkında bilgi alma:
finger kullanıcı adı
O anda rakibin olmayan belli birisine laf gönderme:
tel karşı tarafın adı ve mesaj
Tel yerine sadece t harfi de yazılabilir.
Sonra bu kişiyle devam etmek için mesajdan önce sadece nokta koyup ardından mesajı yazmak yeterlidir.
Sadece oynamakta olduğun rakibine mesaj gönderme:
say mesaj
Belli birisinin oyununu veya dersleri izleme:
observ kişinin kullanıcı adı
o tek kişi, ob içerden oyunlar obs gm oyunları
Ortalığa laf atma:
shout mesajımız.
Karşı tarafın bayrağının düştüğünü işaret edip kazanmak.
flag
Karşı tarafın bayrağı düştüğünde otomatik kazanmamızı sağlama ayarı ki kalıcıdır.
Dikkat autoflag beraber yazılacak!
SET AUTOFLAG ON
Ortamda meydan okuyanların tekliflerini görmemeyi sağlayan komut:
set seek 0
Kaydedemediğiniz eski oyunlarınıza tekrar ulaşıp alabilmeniz için:
examin oyuncu adı - yani eksi ve sonra da kaç maç önce oynadığımız parti ise onun sayısı.
Bu partiyi alt+sağ okla inceleyip sonuna glediğinizde ekranın dibinde sonuç yazmaz ama display read only alanında yazar.
Herhangi bir oyuncunun o anda sitede online olup olmadığını görmek için:
artı işareti ve boşluk vermeden notify boşluk oyuncunun adı. Bu ayar kalıcıdır siteye girdiğinizde bu oyuncu online ise en üstte görünür.

Oynarken bağlantınız koparsa tekrar bağlandığınızda kalınan yerden devam etmeyi sağlayan komut:resume

O anda sunucuda kaç kişi bağlıyı öğrenme:who

Kendi tanıtım sayfanıza yorumsal bilgi ekleme: (10 madde girilebilir)
set 1 mesaj, set 2 mesaj, set 3 mesaj ve diğerleri.

Password(Parola,giriş şifresi) değişikliği yapma:
(Dikkat komutta iki s harfi kullanılacak)
pass eski şifre yeni şifre

Rated ya da unrated oyun teklif etme:
seek 15 15 r ya da u

Maç teklifinde kendi renginizi belirleyerek öneri yapma:
seek 15 15 white ya da black

Yalnızca istediğin raiting aralığındaki oyunculara maç teklif etme:
seek 15 15 1600-2000

Maçınızı izleyen kişi sayısı ve adlarını öğrenme:
all taraflardan birinin adı

Sitede yayınlanan profesyonel turnuva oyunlarının listesini alma:
t relay listgames
Burda verilen oyun numaralarını aşağıdaki gibi girerek partileri izleyebilirsiniz.
o 185
sitede o anda oynanan en yüksek seviyeli partileri izleme (1'inci, 2'inci gibi):
t relay o 1
Online verilen partilerden özellikle izlemesi daha zevkli olacak hızlı turnuvaları yakalamak için öncelikle freechess'in sitesindeki events linkinden scadule linkine bakınız.
Chessbase ve FIDE'nin siteleri de bunun için fikir verebilir.

liglere katılma komutu:
t team league join

ligdeki maçına başlama ve davet komutu
t team league play rakibin adı

liglerde oynadığın maçla ilgili izleyicilerin yorumlarını maille almak için:
tel watchbot mailgame oyun bittiği anda sistemin verdiği 7 haneli numara e_mail adresi.

45 artı 45 online ligler için forum sayfası web adresi:
www.fics.teamligue.org
En alttaki forum lingine girip discus lingine tıklayarak karşı tarafın email adresine buluşma zamanınız için email mesajı yollayabilirsiniz.

Hamle geri alma:
take back move
alt+left cursor ile geri al sonra
enter the key pas true sonrasi alt+delete ile geri alınan kısmı sil

Parti yazmak
mode/edit game
Sonra file/save game 

Zaman kontrolunu ayarlama ve değiştirme:
time control
options/time control
Rakamla dakika ve hamle sayısını yaz 

Oyun seyrederken ya da incelerken istediğin hamleye gitme:
Genellikle maçın görüldüğü sayfadayken hamle numarasını yazıp entera basılır.
  7. Winboard toplu kısa yol tuşları listesi:
Winboard 4.5 kısayol listesi
aralık tuşu hamleyi yapmak için taşı seçmeye ve taşın gideceği yeri işaretlemeye yarar
Alt + b siyah taşları söyletir
Alt + w beyaz taşları söyletir
Alt + p bütün konumu söyletir
Alt + f bulunulan dikeyi söyletir
Alt + r bulunulan yatayı söyletir
Alt + l bulunulan karenin aşağı çaprazlarını söyletir
Alt + u bulunulan karenin üst çaprazlarını söyletir
Alt + m son hamleyi söyletir
Alt + n atın gidebileceği kareleri söyletir
Alt + a bulunulan karedeki taşın alabileceği taşları söyletir
Alt + d bulunulan karedeki taşı tehdit edenleri ve savunanları söyletir. Eğer sıra diğer taraftaysa tehdit edenleri ve savunaları ters söyler
Alt + s bulunduğunuz kareyi, varsa taşı, karenin rengini ve alt+d işlevini yani tehdit eden ve savunan taşları söyletir
Alt + t saati söyletir ve jawsın geri sayımını önler
Alt + x kimin sırası olduğunu söyletir
Alt + sayfa aşağı yüklü dosyadaki bir sonraki oyunu yükler
Alt + sayfa yukarı yüklü dosyadaki bir önceki oyunu yükler
Alt + sol ok, oyunu bir hamle geri götürür
Alt + sağ ok, oyunu bir hamle ileri götürür
Alt + baş, oyunun başına götürür
Alt + son, oyunun sonuna götürür

Alt + üst karakter + o motor veri penceresini açar
Alt + üst karakter + t zaman denetimini açar
Alt + üst karakter + g yüklenmiş dosyadaki oyunların listesini açar, çıkmak için çıkışa basılır
Alt + üst karakter + s kaydetme seçeneklerini açar
Alt + üst karakter + b tahta seçeneklerini açar
Alt + üst karakter + j karar seçeneklerini açar
Alt + üst karakter + l yükleme seçeneklerini açar
Alt + üst karakter + u motor seçeneklerini açar
Alt + üst karakter + h hamle geçmişini yeni bir pencerede açar
Alt + üst karakter + sayfa aşağı, yüklenmiş olan FEN dosyasındaki bir sonraki konumu yükler
Alt + üst karakter + sayfa yukarı, yüklenmiş olan FEN dosyasındaki bir önceki konumu yükler
Alt + üst karakter + e değerlendirme grafiği görenler içindir
Alt + üst karakter + v diğer satranç çeşitlerini açar

Control + a analizi başlatır ve yeni bir pencerede gösterir
Control + b bilgisayarın siyahı oynamasını sağlar
Control + w bilgisayarın beyazı oynamasını sağlar
Control + c oyunu panoya kopyalar
Control + e oyun girmeyi yani hamleleri her iki taraf için de girebilmeyi sağlar. Analiz yapılıyorsa analizi bitirir.
Control + f dosya analizi
Control + m bilgisayarın hamlesini hemen yapmasını sağlar
Control + n yeni oyunu başlatır
Control + o dosya açma
Control + r konum girilirken tahtayı temizleme ve taşlrı yerleştirme için kullanılır. internetten maç sırasında birkaç komut yazma seçeneğini getirir
Control + s dosya kaydetme
Control + t bilgisayar iki tarafı da oynayarak maç yapar
Control + v panodaki oyunu yapıştırır
Control + x hamle geri almak istenirse, bilgisayar hamlesini yaptıktan sonra hamleler alt+sol ok ile geri alındıktan sonra silebilmek için kullanılır. internette oyun sırasında rakibe hamle geri alma isteği gönderir

Control + Alt + taşların ingilizce baş harfleri, siyah taşların nerede olduğunu söyletir; harfe iki kere basıldığında beyaz taşları söyletir

Control + üst karakter + c konumu panoya FEN biçiminde kopyalar
Control + üst karakter + e konum girmeyi açar
Control + üst karakter + f bilgisayarla oynarken otomatik bayrak düşmeyi açıp kapatır
Control + üst karakter + h bilgisayarın düşündüğü hamlelerin gizlenmesini açıp kapatır
Control + üst karakter + i hamle geçmişinde bilgisayarın değerlendirmelerini göstermeyi açıp kapatır
Control + üst karakter + l hamlenin kuraldışı olup olmadığını denetlemeyi açıp kapatır
Control + üst karakter + o konum yükleme diyaloğunu açar
Control + üst karakter + p bilgisayarın sürekli düşünmesini açıp kapatır
Control + üst karakter + q terfi için daima vezir seçeneğini açıp kapatır
Control + üst karakter + s konumu FEN biçiminde kaydeder
Control + üst karakter + v konumu panodan kaydeder
Control + üst karakter + x ekstra bilgileri kaydetmeyi açıp kapatır

F1 yardım dosyasını açar
F2 tahtayı döndürür
F3 internetten oynarken kabul işlevini görür
F4 internetten oynarken red işlevini görür
F5 internetten oynarken rakibin zamanı bitmişse bayrağını düşürür
F6 internetten oynarken beraberlik teklifi yapmayı sağlar
F7 internetten oynarken rakibe maç ertelemeyi teklif etmek için kullanılır
F8 oyunu iptal eder, internetten oyun sırasında iptal teklifi için kullanılır
F9 terk için kullanılır
F10 internette oyun izlemeyi durdurur
F11 internette oyun incelemeyi durdurur
F12 rakibe yeni maç teklifinde bulunmak için kullanılır
  8. Durum çubuğundan son hamleyi okuma:
Seçenekler menüsündeki genel komutunda yer alan ayarlardan koordinatları göster onay kutusu kaldırılırsa ekranın en altındaki durum çubuğunda yapılan son hamle görüntülenir ve Jaws ekran okuyucu programda insert + Numeri 3 tuşlarına basılarak durum çubuğu okutturulduğunda hamle tekrar dinlenebilir.
Tabiki yine seçenekler menüsünden ayarları kaydet yapılmalıdır.